Ποντιακή Γενοκτονία: Ένα ατιμώρητο έγκλημα

Του Γ. Μαυρόπουλου*

Το Δεκέμβριο του 1916, οι Τούρκοι στρατηγοί Εμβέρ και Ταλαάτ σχεδιάζουν την εξόντωση του άμαχου ελληνικού πληθυσμού του Πόντου. Αρχίζει άμεση εξόντωση των ανδρών των πόλεων και γενική εξορία όλων των ανδρών και γυναικόπαιδων των χωριών στα ενδότερα της Ανατολής, με σκοπό τη σφαγή.

Ο πληθυσμός των Ποντίων στην περιοχή του Ευξείνου Πόντου κατά την περίοδο 1914-1923 ανερχόταν στις 750.000. Στην περίοδο 1914-1918 και 1919-1923, κατόπιν συστηματικής διώξεως της τουρκικής Αρχής, 353.000 Πόντιοι χάνουν τη ζωή τους. Τα προμελετημένα σχέδια της νεοτουρκικής και της κεμαλικής Αρχής κατάφεραν την τελειωτική Γενοκτονία του Ποντιακού Ελληνισμού. Οι Τούρκοι, με την καταστροφική μανία τους, καταφέρνουν να ξεριζώσουν τους Έλληνες Ποντίους από τα παράλια του Ευξείνου Πόντου, όπου κατοικούσαν για 3000 χρόνια και είχαν αναπτύξει ένα σπουδαίο ελληνικό πολιτισμό και μια λαμπρή ιστορία. Ο ίδιος ξεριζωμός επιφέρεται κατά μήκος τις υπόλοιπης Μ. Ασίας εις βάρος Ελλήνων και άλλων μειονοτήτων, ιδιαίτερα μετά την πυρπόληση και καταστροφή της Σμύρνης.

Από τις αρχές του 1914, η γερμανική στρατιωτική αποστολή στην Κωνσταντινούπολη υπέδειξε ότι οι ελληνικοί πληθυσμοί θα δημιουργούσαν πρόβλημα για την Τουρκία, σε περίπτωση στρατιωτικής εμπλοκής με τις Δυτικές Δυνάμεις (Αγγλία, Γαλλία, Ιταλία) κατά συνέπεια η μετακίνηση των πληθυσμών στο εσωτερικό της Ανατολίας ήταν απαραίτητη. Η ίδια υπόδειξη έγινε το 1895-96 και 1905-07 εις βάρος των Αρμενίων, προκαλώντας τότε 400.000 θύματα. Στη συνέχεια και μέχρι το 1915, περισότεροι από 1.000.000 Αρμένιοι χάνουν τη ζωή τους, για να ολοκληρωθεί έτσι η γενοκτονία των Αρμενίων. Έλληνες και Αρμένιοι, τα δύο δυναμικότερα οικονομικά και πολιτισμικά στοιχεία σε όλη τη Μικρά Ασία και στον Πόντο, είναι οι κυριότεροι στόχοι της εθνικιστικής πολιτικής των Νεοτούρκων.

Από το 1911 οι Νεότουρκοι καθιερώνουν την υποχρεωτική στράτευση των Ελλήνων του Πόντου, η οποία ανάγκασε χιλιάδες Ποντίων να μεταναστεύσουν στη Ρωσία. Με την έναρξη του Αʼ Παγκοσμίου Πολέμου το 1914, η Τουρκία καλεί γενική επιστράτευση. Τα εξοντωτικά μέτρα των Τούρκων μπαίνουν σε εφαρμογή. Επιστρατεύουν τους Έλληνες της Μ. Ασίας και του Πόντου, για να τους στείλουν στο πολεμικό μέτωπο και στα τάγματα εργασίας «αμελέ ταμπουρού», «τα τάγματα θανάτου», «λευκός θάνατος», στην Ανατολία, όπου τους υπέβαλαν σε βασανιστήρια, πολυήμερη πεζοπορία και πολυάριθμες κακουχίες. Χιλιάδες άνδρες πεθαίνουν από τις κακουχίες και τα βασανιστήρια. Ως αποτέλεσμα δημιουργούνται οι πρώτες αντάρτικες ομάδες Ποντίων από δραπέτες, άνδρες αποφασισμένους να προστατεύσουν τον ελληνικό πληθυσμό.

Το Δεκέμβριο του 1916, οι Τούρκοι στρατηγοί Εμβέρ και Ταλαάτ σχεδιάζουν την εξόντωση του άμαχου ελληνικού πληθυσμού του Πόντου. Αρχίζει άμεση εξόντωση των ανδρών των πόλεων και γενική εξορία όλων των ανδρών και γυναικοπαίδων των χωριών στα ενδότερα της Ανατολής, με σκοπό τη σφαγή. Το πρόγραμμα ξεκινά από τις περιοχές της Σαμψούντας και της Πάφρας. Οι μαζικές εκτοπίσεις γυναικών και παιδιών από τα παράλια του Ευξείνου Πόντου στο εσωτερικό της Ανατολίας, του Κουρδιστάν μέχρι και τη Συρία, είναι πορείες θανάτου. Σφαγές, κρεμάλες και εκτελέσεις, φυλακές, λεηλασίες και βιασμοί ήταν η τακτική των νεοτούρκων, γαι να απαλλαγούν από τις μειονότητες.

Στις 19 Μαΐου το 1919, ο Μουσταφά Κεμάλ (ιδρυτής της νέας Τουρκίας) αποβιβάζεται στη Σαμψούντα, όπου οργανώνει τη δεύτερη φάση της Γενοκτονίας του Ποντιακού πληθυσμού στα παράλια του Ευξείνου Πόντου. Τα μέτρα εξοντώσεως συνεχίστηκαν μέχρι την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάννης στις 30 Ιανουαρίου 1923 και μέχρι την ανταλλαγή των πέραν των 2.000.000 Ελλήνων από τον Πόντο και τη Μικρά Ασία, και των 480.000 μουσουλμάνων από την Ελλάδα.

Έσφαζαν, βίαζαν, βασάνιζαν, κατέστρεφαν

Μετά την αποτυχημένη εκστρατεία της Ελλάδας στη Μικρά Ασία, στις 2 Φεβρουαρίου 1919 για να προστατέψει τους ελληνικούς πληθυσμούς, και μετά την προδοσία των συμμάχων Αγγλίας, Γαλλίας, Ιταλίας και της πρώην προστάτιδας Ρωσίας, στις 27 Αυγούστου του 1922, οι Τούρκοι εισέρχονται στην Σμύρνη. Για πολλές μέρες οι Τούρκοι έσφαζαν, βίαζαν, βασάνιζαν, κατέστρεφαν σπίτια και μαγαζιά, και λεηλατούσαν περιουσίες. Οι Τούρκοι εξέφραζαν τα ήθη και βάρβαρα ένστικτά τους καθʼ ολοκληρίαν. Τελικά παρέδωσαν την πόλη στις φλόγες, που ολοκλήρωσαν το έργο της καταστροφής. Πάμπολλες είναι οι μαρτυρίες ξένων, όπως η σύζυγος του Αμερικανού ιεροκήρυκα King Bridge, ο Άγγλος πολιτικός Kris Woodhouse, Dr E.P Lovejoy και τόσων άλλων.

Η πυρπόληση της Σμύρνης από τα στρατεύματα του Κεμάλ, η σφαγή, η λεηλασία και γενικά η γενοκτονία ήταν ένα έγκλημα που σχεδιάστηκε και διαπράχτηκε εν ψυχρώ, με σκοπό την πλήρη απαλλαγή της Τουρκίας από τον Ελληνισμό. Τα θύματα της σφαγής στη Σμύρνη υπολογίσθηκαν σε 150.000.

Ο Μητροπολίτης της Σμύρνης Χρυσόστομος παραμένει πιστός με το ποίμνιό του και αντί να φύγει με πλοίο Γαλλικού Ναυτικού, σαν ένας άλλος Γρηγόρος Εʼ -έναν αιώνα πριν- θανατώνεται με τον ίδιο τρόπο από τον τουρκικό όχλο. Ο Νουρεντίν Πασάς τον παραδίδει στο φανατισμένο όχλο για να τον θανατώσει. Αφού του ξεριζώνουν τη γενειάδα, βγάζουν τα μάτια του και τον χτυπούν με ρόπαλα και με μαχαίρια ωσότου να ξεψυχήσει, κατόπιν τον κρέμασαν, ό,τι απέμεινε από το σώμα του, στην πλατεία του Τιρκλίκ. Φρικτά γεγονότα, που βρίσκουν αμέτοχους και αδιάφορους τους πρώην συμμάχους και τους Αμερικανούς.

Αίσθημα ντροπής από έναν Αμερικανό διπλωμάτη

Ο τότε Αμερικανός Γενικός Πρόξενος George Horton, στο βιβλίο του «Η Μάστιγα της Ασίας», «Εξιστόρηση της συστηματικής εξόντωσης χριστιανικών πληθυσμών και της ενοχής ορισμένων Μεγάλων Δυνάμεων, μαζί με την πραγματική ιστορία της πυρπόλησης της Σμύρνης», κλείνει τη συγκλονιστική περιγραφή του για την καταστροφή της Σμύρνης με τη φράση: «Ένα από τα δυνατότερα αισθήματα που πήρα μαζί μου όταν έφυγα από τη Σμύρνη, ήταν το αίσθημα της ντροπής, γιατί ανήκα στο ανθρώπινο γένος».

Μέχρι σήμερα η Τουρκία, μετά από 80 και πλέον χρόνια, αρνείται να παραδεχθεί τα φρικτά γεγονότα εναντίον των Αρμενίων και Ελλήνων, ένα μεγάλο έγκλημα ενάντια στην ανθρωπότητα, το έγκλημα του Ξεριζωμού και της Γενοκτονίας. Η αποσιώπηση των γεγονότων της Ιστορίας από τους σημερινούς Τούρκους και τις τουρκικές κυβερνήσεις δημιουργεί το εμπόδιο για συγχώρεση και συμφιλίωση. Όπως έγραψε ο περίφημος Πόντιος συγγραφέας Δημήτρης Ψαθάς, στο βιβλίο του «Γη του Πόντου», «να ρίξουμε το πέπλο της λήθης στο παρελθόν, αλλά να ξέρουμε, όχι να κρύβουμε. Να αναγνωρίσουν οι Τούρκοι τα εγκλήματα των πατεράδων τους, αν πράγματι θέλουν και αυτοί να κατατεθούν στη σειρά των πολιτισμένων κρατών».

Η 19η Μαΐου έχει καθορισθεί η ημέρα της Γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού. Το Μάιο του 1919, με την άφιξη του Κεμάλ Μουσταφά στη Σαμψούντα, αρχίζει η δεύτερη φάση στις διώξεις του Ποντιακού Ελληνισμού.

Το μνημόσυνο τελείται από μας τους Ποντίους πρώτης, δεύτερης και τρίτης γενεάς, εις μνήμην των χιλιάδων νεκρών συγγενών μας.

Βιβλιογραφία
Δ. Ψαθά «Γη του Πόντου»
G. Horton «The blight of Asia»
Ελευθεροτυπία -Ιστορικά «Η Γενοκτονία των Ποντίων»
Ecumenical Patriarchate-«The Black Book»
M. Housepian Dobkin-«Smyrna 1922 The Destruction of a City»
A. Haralambopoulos-«Background Paper on the Pontian Genocide»

* Γραμματέας του Συλλόγου Ξενητέας-Σικάγου