Μύθοι και Αλήθειες για τα γενόσημα φάρμακα

Η πίτα των 6 δισ ευρώ


«Πεδίο βολής φτηνό, που ασκούνται βρίζοντας ξένοι φαντάροι…» περιγράφει την Ελλάδα το γνωστό τραγούδι. Και τίποτα δεν θα μπορούσε να περιγράψει καλύτερα αυτό που συμβαίνει τις τελευταίες δύο εβδομάδες και θα συμβαίνει τις επόμενες τρεις, σε μια χώρα η οποία πωλείται και λεηλατείται…
Αυτά που συμβαίνουν στο χώρο του φαρμάκου από την ανελέητη σύγκρουση συμφερόντων και τη διαπλοκή απειλούν να τινάξουν τον αέρα κατακτήσεις δεκαετιών και να γυρίσουν τη φαρμακευτική περίθαλψη των πολιτών 30-40 χρόνια πίσω! Γύρω από την πίτα των περίπου 5-6 δισ. ευρώ που είναι πλέον οι φαρμακευτικές πωλήσεις, μαίνεται η μάχη της διεκδίκησης, δήθεν στο όνομα των επιταγών της Τρόικας, διά μέσου των ελιγμών που πραγματοποιεί ο κ. Ανδρέας Λοβέρδος, προκειμένου να αποφύγει το μοιραίο και να βγει αλώβητος από την κόλαση στην οποία μόνος του μπήκε.
Πέντε ξένες μεγάλες εταιρίες γενοσήμων, η Actavis από την Ισλανδία, η Μylan και η Watson από τις ΗΠΑ, η Teva από το Ισραήλ και η Ranbaxy από την Ινδία, με την αμέριστη συμπαράσταση της Τρόικας και μερίδας των ΜΜΕ, αναμένουν ως μάννα εξ ουρανού την περίφημη «συνταγογράφηση με τη δραστική ουσία» και την «επιλογή του φθηνότερου φαρμάκου», για να πάρουν όλη την αγορά γενοσήμων εν μια νυκτί! Από την άλλη, μεγάλες και ιστορικές ελληνικές εταιρίες, με αιχμή του δόρατος την Demo, την Elpen και τη Pharmathen, προσπαθούν να εκλογικεύσουν τις αποφάσεις και να διατηρήσουν χιλιάδες θέσεις εργασίας και τα είκοσι ελληνικά εργοστάσια παραγωγής. Παράλληλα, οι πολυεθνικές που δραστηριοποιούνται στη χώρα παρακολουθούν αποσβολωμένες την πρωτοφανή σφαγή: συνεχείς μειώσεις τιμών, καθυστερήσεις στην εισαγωγή νέων φαρμάκων, διαρκώς αυξανόμενες υποχρεωτικές εκπτώσεις, χρέη δισεκατομμυρίων από τα νοσοκομεία και κούρεμα των ομολόγων. Πολλές από αυτές ετοιμάζουν τις βαλίτσες αναχώρησης από την Ελλάδα.
Και όλα αυτά την ώρα που η όποια μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης  μεταφέρεται εντέχνως στην πλάτη των ασφαλισμένων και, ιδιαιτέρως, των συνταξιούχων που επλήγησαν περισσότερο από την οικονομική κρίση. Στην απελπισία και την άγνοιά του το υπουργείο Υγείας δημιούργησε εκ του μηδενός ένα θέμα: τα γενόσημα φάρμακα. Εκεί αποφάσισε να δώσει τη μάχη, στα φάρμακα που αντιστοιχούν σε μόλις 3,6% των δαπανών Υγείας…
Η πίτα επιχειρείται να μοιραστεί βίαια. Η θεαματική είσοδος μεγάλων παικτών στην Ελλάδα φαίνεται να εξαρτάται πλέον από τη διατύπωση που θα χρησιμοποιηθεί στις αναμενόμενες υπουργικές αποφάσεις…
Ας προσπαθήσουμε, λοιπόν, να ξεκαθαρίσουμε το τοπίο. 

1. Τι είναι τα γενόσημα φάρμακα;  Είναι νέα κατηγορία;

Γενόσημα είναι τα φάρμακα που περιέχουν δραστική ουσία η οποία δεν καλύπτεται πλέον από δίπλωμα ευρεσιτεχνίας (πατέντα).  Παλαιότερα, πριν κατακτήσουν μεγάλο μέρος της αγοράς αλλά και την εκτίμηση των γιατρών, τα έλεγαν, υποτιμητικά, «αντίγραφα». Κάθε νέο φάρμακο, πρωτότυπο, κυκλοφορεί για ορισμένα χρόνια προστατευόμενο, χωρίς δηλαδή να μπορεί άλλη εταιρία να κυκλοφορήσει όμοιο. Οταν λήξει η πατέντα, πολλές εταιρίες κυκλοφορούν τα δικά τους φάρμακα, ίδια με το πρωτότυπο, που λέγονται γενόσημα (generics). Επομένως δεν πρόκειται για κάτι νέο αφού ήδη, δεκαετίες τώρα, τα γενόσημα κυκλοφορούν σε όλο τον κόσμο.

2. Γιατί τα γενόσημα είναι φθηνότερα έως πολύ φθηνότερα από τα πρωτότυπα; Είναι θέμα ποιότητας;

Οχι. Στην τιμή των πρωτοτύπων ενσωματώνονται και οι δαπάνες έρευνας. Στις μεγάλες εταιρίες, το ποσόν που απαιτείται να επενδυθεί για να ανακαλυφθεί μια νέα φαρμακευτική ουσία και να φτάσει στα ράφια των φαρμακείων είναι της τάξης του 1 δισ. δολαρίων. Στατιστικά, σε κάθε 4 νέα φάρμακα, 1 είναι κερδοφόρο, 1 ζημιογόνο και 2 βγάζουν τα έξοδά τους. Οταν λήξει η πατέντα, αφενός, θεωρείται πως όλα αυτά έχουν αποσβεστεί και, αφετέρου, αρχίζει να λειτουργεί ο σκληρός ανταγωνισμός, με αποτέλεσμα τη μείωση των τιμών.

3. Το τελευταίο διάστημα ακούγονται πολλά για επικίνδυνα φάρμακα που θα γεμίσουν την αγορά και για την υγεία μας που κινδυνεύει από τα γενόσημα. Πού βρίσκεται η αλήθεια;

Οπως συχνά συμβαίνει στην Ελλάδα, φωνές που αντιπροσωπεύουν συμφέροντα διατυμπανίζουν η καθεμία την «αλήθεια» της. Τα επώνυμα γενόσημα φάρμακα, συγκεκριμένων και γνωστών παραγωγών, είναι εξίσου ασφαλή, ποιοτικά και πιστοποιημένα με τα πρωτότυπα, όπως αποδεικνύεται άλλωστε από το γεγονός ότι χρησιμοποιούνται ευρύτατα και σε πολύ μεγάλο βαθμό σε όλες τις χώρες του κόσμου. Οι κίνδυνοι δεν αφορούν το δίπολο «γενόσημο – πρωτότυπο», αλλά π.χ. τη δυνατότητα να παρεισφρήσουν στην αγορά πλαστά φάρμακα, όπως συμβαίνει με τις αγορές από το Ιντερνέτ ή όταν άσχετες ή απελπισμένες κυβερνήσεις προωθούν αποκλειστικά το πιο φθηνό, όπως συμβαίνει π.χ. στην Πολωνία, την Ουγγαρία ή τη Λιθουανία και είναι ενδεχόμενο πλέον να συμβεί και στην Ελλάδα αν επιμείνουμε στο «φθηνότερο».

4. Το υπουργείο Υγείας ανακοινώνει τακτικά αποτελέσματα ηλεκτρονικών διαγωνισμών, μέσω των οποίων προσφέρονται γενόσημα φάρμακα π.χ. με τιμή 1 ευρώ η συσκευασία, όταν η τιμή του ίδιου πρωτότυπου είναι 24 ευρώ. Πώς δικαιολογείται αυτό; Κάποιος κλέβει πολύ ή κάποιος πουλάει σκουπίδια αντί για φάρμακα;

Ο κ. Λοβέρδος χρειάζεται την κατανόησή μας… Αυτές οι καταπληκτικές εκπτώσεις αφορούσαν την περίοδο που διεκδικούσε την αρχηγία του ΠαΣοΚ.  Οι διαγωνισμοί έχουν μείνει στα χαρτιά, συμβάσεις δεν έχουν υπογραφεί, η διάρκεια ισχύος των «προσφορών» παρέρχεται ή έχει παρέλθει ήδη και οι καταπληκτικές εκπτώσεις του 95% (!!!) μένουν στα χαρτιά. Οπωσδήποτε, όμως, όταν πρόκειται για μαζικές ή και αποκλειστικές πωλήσεις, διεθνώς επιτυγχάνονται σημαντικές εκπτώσεις, της τάξης 30-50%. Στην Ελλάδα της προχειρότητας, οι εκπτώσεις φαίνονται μεγαλύτερες απλώς επειδή υπολογίζονται πάνω σε υψηλότερες αρχικές τιμές! Αν δηλαδή εσείς αγοράσετε κάτι π.χ. με 48 ευρώ από έναν που το πουλούσε 60 και από έναν που το πουλούσε 96, ο πρώτος σας έκανε έκπτωση 20% κι ο δεύτερος 50%, αλλά τι σημασία έχει; Στα φάρμακα χρειάζεται γνώση και εμπειρία, γιατί συχνά οι μεγάλες εκπτώσεις χρησιμοποιούνται από ξένους φαρμακευτικούς κολοσσούς ως πολιορκητικός κριός για την είσοδο στην αγορά και την εξουδετέρωση της ντόπιας βιομηχανίας. Κι αυτό πάει να γίνει στην Ελλάδα, εξαιτίας της ασχετοσύνης των πολιτικών, της διαφθοράς των παρατρεχάμενων, αλλά και της πίεσης που ασκούν τα θλιβερά «παπαγαλάκια»…

5. Τα φτηνά γενόσημα φάρμακα κατέχουν τεράστια ποσοστά πωλήσεων στις πλούσιες χώρες, γιατί όχι και στην Ελλάδα; Πρέπει να πληρώνουμε εμείς ακριβά αυτό που ο Γερμανός πληρώνει φθηνά;

Στα δήθεν ποσοστά χρήσης των γενοσήμων, η εξαπάτηση πάει σύννεφο! Στις ξένες χώρες μετράνε τα κουτιά, ενώ στην Ελλάδα τη δαπάνη! Ετσι, τα «παπαγαλάκια» μάς «πληροφορούν» ότι στην Ελλάδα έχουμε 18% κατανάλωση γενόσημων ενώ στη Γερμανία έχουν 60% και στην Αγγλία 65%. Ακούγονται και μεγαλύτερα ποσοστά. Στην Ελλάδα, όμως, μετράμε ευρώ, ενώ τα ποσοστά αυτά στις ξένες χώρες αφορούν κουτιά! Κι όχι μόνον αυτό αλλά στις άλλες χώρες οι μετρήσεις αφορούν την εκτός πρωτοτύπων, την μη προστατευόμενη δηλαδή αγορά (unprotected market). Πράγματι, στην αγορά αυτή, στις ΗΠΑ των 40 εκατομμυρίων ανασφάλιστων ανθρώπων το 90% των συνταγών είναι πάμφθηνα γενόσημα, στη Γαλλία 52%, στη Γερμανία 75% κοκ. Με αυτό τον τρόπο μέτρησης, όμως, τα γενόσημα στην Ελλάδα πλησιάζουν ήδη το 40% την ώρα που ο κ. Λοβέρδος βάζει στόχο να… ανέβουμε στο 30%!!!
Σε γενικές γραμμές αυτό που αποτελεί στόχο σε όλες τις υγειονομικά, επιστημονικά και βιομηχανικά προηγμένες χώρες είναι, στο σύνολο της αγοράς, η αναλογία 30-70 να είναι ως εξής: τα γενόσημα θα έχουν το 70% των συνταγών αλλά θα απορροφούν το 30% της δαπάνης, ενώ τα πρωτότυπα θα έχουν το 30% των συνταγών αλλά το 70% της δαπάνης. Το σύνολο και στις δυο περιπτώσεις παραμένει 100. Στην Ευρώπη το 2009 τα γενόσημα είχαν μερίδιο περίπου 50% στην κατανάλωση και 20% στη δαπάνη. Υπάρχει, λοιπόν, δρόμος ακόμα…

6. Είναι καλό για τους ασφαλισμένους να χορηγούνται τα φάρμακα με τη δραστική ουσία ή απλώς το κράτος μειώνει τη φαρμακευτική δαπάνη, εις βάρος της δημόσιας υγείας;

Το μέτρο από μόνο του δεν είναι καλό ή κακό. Αν έχεις κάνει καλά τη δουλειά σου είναι απλώς περιττό. Εξαρτάται από τον τρόπο εφαρμογής. Αρχικά ο κ. Λοβέρδος είχε προτείνει, με το γνωστό του βερμπαλισμό και μαξιμαλισμό, ο φαρμακοποιός να δίνει υποχρεωτικά το πιο φθηνό (!!!) φάρμακο και ο γιατρός να γράφει μόνο το δραστικό συστατικό και όχι συγκεκριμένο, επώνυμο φάρμακο. Η λύση αυτή δεν εφαρμόζεται πουθενά στον κόσμο, εκτός των άλλων και γιατί καταπατάει βάναυσα τα ανθρώπινα δικαιώματα των ασφαλισμένων, ενώ θα μετατρέψει τάχιστα τους φαρμακοποιούς σε… «φαρμακοβιομήχανους» φαρμάκων δικής τους εισαγωγής!
Το σωστό, όπως γράφτηκε για πρώτη φορά στον Ελεύθερο Τύπο πριν από δύο εβδομάδες και τελικά θα ακολουθήσει η κυβέρνηση, είναι ο ασφαλισμένος να μην πληρώνει συμμετοχή αν επιλέγει το φθηνότερο και να πληρώνει τη διαφορά αν θέλει να διαλέξει κάποιο ακριβότερο ή αυτό που του προτείνει ο γιατρός του. Τελικά, αυτό που συμβαίνει είναι ότι στην ουσία ορίζεται μια ασφαλιστική τιμή και από εκεί και πέρα να επιβαρύνεται ο ασθενής, όπως συμβαίνει π.χ. με τα γυαλιά: το ταμείο δίνει ορισμένο ποσόν και από εκεί και πέρα τη δαπάνη καλύπτει ο ασφαλισμένος…
Τι (θα έπρεπε) να κάνουμε;
 Εντέχνως ο κ. Λοβέρδος και τα «παπαγαλάκια» έχουν στρέψει το ενδιαφέρον στα φάρμακα και μάλιστα τα γενόσημα ενώ, βεβαίως, το ζητούμενο είναι η μείωση των δαπανών Υγείας γενικά, αφού η Ελλάδα βρίσκεται σε ό,τι αφορά τις δαπάνες Υγείας ως ποσοστό του ΑΕΠ στην τέταρτη θέση παγκοσμίως (!) μετά το Πουέρτο Ρίκο, τις ΗΠΑ και τον Καναδά (2008).
Τα γενόσημα φάρμακα αποτελούν μόλις το 18% της φαρμακευτικής δαπάνης, η οποία αποτελεί με τη σειρά της το 20% των δαπανών Υγείας. Επομένως τα γενόσημα αποτελούν το… 3,6% (!!!) των δαπανών Υγείας και πάνω σ’ αυτό το 3,6% «χτυπιέται» για «σπατάλη» ο κ. Λοβέρδος, αδιαφορώντας (ή μήπως προστατεύοντας;) για το όργιο που συμβαίνει στα διαγνωστικά κέντρα, τα ιδιωτικά νοσοκομεία και τη διαφθορά του ΕΣΥ. Η κυβέρνηση προκειμένου να εξοικονομήσει χρήματα χωρίς να επηρεάσει σημαντικά την ποιότητα της περίθαλψης θα έπρεπε απλά
(α) να κοστολογεί τα νέα φάρμακα με βάση το μέσο όρο των τριών φθηνότερων τιμών της Ευρωζώνης και να τα χορηγεί χωρίς καθυστερήσεις από τα ασφαλιστικά ταμεία,
(β) να καθιερώσει rebate 0-15% επί των πωλήσεων των ταμείων στα πρωτότυπα, αναλόγως του τζίρου,
(γ) να μειώνει κατά 50% την τιμή των πρωτότυπων μόλις λήγει η πατέντα και να αφήνει στην ίδια τιμή και τα γενόσημα, για να ενισχύσει την εγχώρια βιομηχανία,
(δ) να υποχρεώσει σε 50% ποσοστό αναγραφής γενοσήμων τους ταμειακούς γιατρούς,
(ε) να εξορθολογήσει τα ποσοστά κέρδους των φαρμακείων και
(στ) να επανεξετάσει το ζήτημα της συμμετοχής των ασφαλισμένων. Είναι ντροπή που σήμερα π.χ. ο συνταξιούχος του ΙΚΑ πληρώνει για συμμετοχή όσα και ο μισθωτός των 5 ή 10 χιλιάδων το μήνα…
 Του Μιχάλη Πιτσιλίδη, Eκδότη του περιοδικού «Life Positive», για τον Τύπο της Κυριακής